Họa sĩ Lê Bá Đảng

 

Họa sĩ Lê Bá Đảng

Tôi thường hay lên mạng và lần tìm những bài viết, hình ảnh về con người - quê hương Quảng Trị. Thích lắm khi lần tìm ra những bài viết hay, những con người tài ba. Trong một lần tình cờ, tôi được biết về ông họa sĩ Lê Bá Đảng. Ông sinh ngày 27-06-1921 tại làng Bích La Đông, xã Triệu Đông, huyện Triệu Phong, Quảng Trị. Những tác phẩm của ông rất đẹp, mang nét riêng của ông mà người ta gọi là trường phái Lê Bá Đảng. Ông sang pháp năm 1939, rồi dần học lên cao và trở thành một người họa sĩ nổi danh khắp châu Âu nói chung và Pháp nói riêng.

Tôi lần tìm đọc và xem nhiều tác phẩm của ông, may mắn sao tôi thấy địa chỉ email, vội viết gửi ông những lời chia sẽ, cứ nghĩ viết vậy thôi chứ không chắc gì nhận được hồi âm. Trong thư tôi giới thiệu mình quê ở Triệu Độ Triệu Phong, người cháu cùng huyện, cùng tỉnh với ông, và cũng đam mê hội họa, kiến trúc. Thật bất ngờ, ông đã gửi thư phản hồi cho nó, hai ông cháu thư qua về một thời gian. Đến ngày 28/01/2008 Ông nhắn: Hải ơi, ông lên máy bay hôm nay về Huế, nếu Hải về Huế thì ghé vào trung tâm lebadang. Hay về Quảng Trị thì ghé làng Bích La Đông. Ông ở lại khách sạn Đống Đa ở Huế. Không có số giấy nơi. Vậy sẽ gặp nhau nhé ! Thân Lebadang

Email mà ông gửi cho tôi báo tin ông đã về Huế.

Đó là những ngày gần vào tết Nguyên Đán. Hôm mồng 2 tết ông có điện thoại cho tôi là đã ra quê, thu xếp về làng Bích La Đông để ông cháu gặp nhau, nói chuyện nhiều hơn như khi ở trên email. Năm đó tết mà gặp mưa lớn, nên tôi ngại về quê. Đó là một cơ hội cho tôi được gặp người họa sĩ tài ba, nhưng tôi đã tuột mất rồi.

Hôm qua, tôi đọc được tin buồn ở nhà họa sĩ Võ Xuân Huy: "Họa sĩ Lê Bá Đảng tự trần vào lúc 1 giờ 15 (giờ địa phương) tại Paris, cộng hòa Pháp hưởng thọ 94 tuổi. "Một bậc thầy của hai thế giới Đông -Tây". Ghi nhận công lao đóng góp của họa sĩ Lê Bá Đảng đối với mỹ thuật Thừa Thiên Huế, chiều nay ( 9/3/2015) Sở Văn hóa, Thể Thao và Du lịch sẽ tổ chức Lễ tưởng niệm Họa sĩ vào lúc 16 giờ tại Trung tâm nghệ thuật Lê Bá Đảng(15 Lê Lợi, Huế)."

Tôi vội điện thoại hỏi ông Lê Bá Tâm, người cháu ruột của ông Lê Bá Đảng, ông Tâm khẳng định đó là tin đúng. Gia đình chú Tâm chuẩn bị về quê ở làng Bích La Đông để lo việc tang sự. Ông mất ngày 7 tháng 3 năm 2015 tại Paris (17 tháng 01 âm lịch)

Tối hôm 09/03/2015 Tôi có mời ông Lê Bá Tâm ghé quán miền Trung để chia buồn. Nghe ông Tâm kể thêm: "Hồi đó bác Lê Bá Đảng của tôi cao to, khỏe mạnh lắm. Bác cứ nhìn ngắm những con tàu phía xa xa, ao ước muốn lên đó và đi xa. Gia đình biết và không muốn bác đi như vậy. Ấy vậy mà bác tôi đi thiệt, đăng ký ra đi. Qua Pháp bác tôi đã học tập, sáng tạo, và nhờ năng khiếu trời ban tặng mà bác đã phát triển, tạo ra một trường phái riêng của bác "

Ông Lê Bá Tâm nói tiếp: " Chiều ni, ở ngoài Huế tại Trung tâm nghệ thuật Lê Bá Đảng sẽ được Sở Văn hóa - Thể thao và Du lịch tỉnh Thừa Thiên - Huế tổ chức lễ tượng niệm chú tôi."

Sáng nay, tôi nhắn tin chia buồn cùng anh Lê Hồng Phương cháu của ông Lê Bá Đảng, anh Phương nói: "Khi nào ra Quảng Trị có dịp anh em mình gặp nhau nhé, hồi trước ông Đảng cũng hay nhắc về " cậu kiến trúc sư Khe Sanh" lắm" . Vui sao khi ông nhớ đến tôi một người cháu đồng hương mến mộ người ông tài ba.

Tôi cùng ông Lê Bá Tâm cháu ruột của ông Lê Bá Đảng

Ông Lê Bá Đảng là một người con yêu quê hương, làng mạc, họ tộc, ông có viết bài " Quê tôi là một bức tranh " trong đó có đoạn: " Những cánh đồng bát ngát xanh, những lá chuối, cành tre ngẩn ngơ theo chiều gió. Màu sắc của những mái nhà thô sơ, cộc kệch, những cảnh nghèo nàn núp sau luỹ tre, vạt sắn, mang lại tất cả cái hương vị giản dị, thanh khiết của quê tôi là nguồn gốc của bao nhiêu cái đã làm cho tôi say sưa sống lại khi ở đất khách quê người. "

Xin chia buồn cùng gia đình ông đã mất đi người con, người chú, người ông ... Quảng Trị mất đi người con ưu tú, tài ba. Thế giới mất đi một danh họa - nhà điêu khắc giỏi. Cho cháu xin thắp nén hương lòng tưởng nhớ ông !

ĐÔI NÉT VỀ TIỂU SỬ HỌA SĨ LÊ BÁ ĐẢNG (theo nguồn http://www.lebadang.org)

Hoạ sĩ Lê Bá Đảng sinh ngày 27 tháng 06 năm 1921 tại làng Bích La Đông, xã Triệu Đông, Huyện Triệu Phong, Tỉnh Quảng Trị.

+ Năm 1939: sang Pháp, đã tham gia vào những đội quân chống phát xít của nước Pháp, bị Đức quốc xã bắt làm tù binh. Học tại Học viện Nghệ thuật Toulouse và trở thành một hoạ sĩ nổi tiếng ở châu Âu. Triển lãm đầu tiên ra mắt tại Paris năm 1950.

+ Năm 1989 nhận giải thưởng "Nghệ sĩ có tài năng lớn và tư tưởng nhân đạo" của Việt Quốc tế Saint-Louis của Mỹ;

+ Năm 1992 được Trung tâm tiểu sử quốc tế thuộc Đại học Tổng hợp Cambridge của Anh đưa vào danh mục những người có tên tuổi của thế giới; năm 1994 được Nhà nước Pháp tặng "Huân chương Văn hóa nghệ thuật Pháp". Được giới nghệ thuật đánh giá là bậc thầy của hai thế giới Đông - Tây.

+ Năm 2005, Hoạ sĩ được nhận huy chương kháng chiến chống Mỹ cứu nước và nhận danh hiệu Vinh danh nước Việt do báo điện tử Vietnam Net phối hợp với UBMTTQ Việt Nam trao tặng.

+ Năm 2006, hoạ sĩ cùng với UBND Tỉnh Thừa Thiên Huế xây dựng Trung tâm Nghệ thuật Lê Bá Đảng tại 15 Lê Lợi, Thành phố Huế.

Sài Gòn 10-03-2015

Kts. Đinh Thanh Hải