Chè Ném Của Mệ Nội

Củ ném

.
Khu vườn của mệ rộng lắm, hai ông mụ tra ở với chắc, căn nhà lọt thỏm giữa một vườn đầy hoa trái, những cây mít ráo, mít ướt cho trái ngon ngọt, ăn mê say. Nhiều khi đang ngồi trong nhà nghe sau vườn một tiếng "b..ị..t", là y như rằng có trấy mít ướt nào đó chín và rụng xuống đất, rứa là chạy ùa ra sau vườn để tìm ăn, mít chín cây thì ôi thôi khỏi phải chê vô mô được, ăn ngọt như mật ong. 
Quanh những hố bom là những bụi thơm, trấy mô trấy nớ cứ như mời Nó ăn, đôi lần chờ hoài không có trấy mô chín cả, rứa bơ bẻ trấy còn xeng ăn, chao ui ngá mẹng kêu trời không thấu, ăn méng bỏ méng... mệ chộ chỉ lắc đầu với thằng cháu nội hay phá. Mấy bụi thơm ni ban đầu ông mệ trồng mấy cơn thôi, rứa đó mà sau ni lan cả vườn.
Trời Khe Sanh vào hè nắng nóng, chui dưới những tán lá rộng của cây cà phê mít, rồi leo trèo trên những cành cây, đu với vít cành có khi lọi luôn, nghe cái rắc là thôi lẹ làng băng đường nương và trốn về nhà, sợ mệ nạt chơ rờ. 
.

Chè ném.

.

- Cu ơi, vô trung dzà mệ múc chè ném cho ăn nì, sáng chừ chộ lộ mụi nác chảy tò lò ra hết đọ.

Chao ui, nghe chè ném là thích hung, ăn ngon và trị cảm cúm số dzứt luôn, vẫn còn chút vị cay nồng nhè nhẹ, thêm chút ngọt của đường bánh đen xì nguyên chất. Trước khi nấu mệ hay dzờ Nó đem cục đường ra và lấy cơn rạ để chặt nhỏ cho mau tan, vừa chặt vừa ăn vụng mấy cục đường, không chi sướng hơn ăn vụng. Để nấu được nồi chè ni là mệ dzịn chục bựa kho cá, nấu keng đọ. Mỗi lần kho cá mệ lôi cục đường bánh ra, lấy cơn dao lợ gọt xíu xìu xiu à. Mệ với Mạ quê tiện tặn là vậy, chứ mô ra nuôi cả đàn con nheo nhóc.

- Ui mệ ơi, muỗi cắn con nì
- Ừ để mệ lấy củ ném trét vô cho là khỏi liền

Mệ cầm củ ném rửa sạch bụi, rồi mệ nhai và cầm quết lên chỗ muỗi cắn, rứa là vết u xẹp ngay. Mà ném sống cay rứa răng mệ nhai hay thiệt chơ.

Trong vườn ông mệ trồng nhiều cây lắm, quanh giếng nước thì trồng rau răm, tía tô, ngò tây... cấy giếng ở côi rú mà, đào "su" hơn chục mét mới có nước, đôi khi đang đào bấp phải cục đá to là coi dzư mệt, đục cho đá bể ra rồi đào tiếp. 

Mệ của Nó hay hái mít non đem ra chợ bán cho bà con họ nấu ceng, ta nói mít non nấu với lá lốt và chút ruốc thì "hết xẩy", hương vị ngon ngọt đầu cấy lại, đến chừ vẫn dzớ dzư in. Rồi mấy bụi môn mệ ngâm chua, mỗi khi ăn thì đem vắt xong chấm nác mắm dả ớt cay xé lưởi, còn không thì kho với tóp mỡ.
.

Tô keng mít non.

.

Cây ném ni trồng cũng dễ mà sợ gà qué hắn phá thôi, khoanh một đám đất và dùng lưới rào che chắn lại, chọn đất thịt nhẹ, cát pha, tơi xốp, đất ni phải tréng nước ra, dziều là thúi đọ. Đến khi thu hoạch thì phơi khô cả tuần, mà phơi chỗ mát chơ không phải đêm ra trửa nắng mô nờ. Sau đó lấy cái mẹt bỏ cát vô, rồi để củ ném lên đó và ăn dần. Có mấy chú bị cảm, họ cầm cả củ ném mà nhai, rồi húp chút rượu, mặt mũi nhăn lại vì cay, nhưng muốn trị bệnh mà vẹ, thuốc đắng dả thật mà.

Bà Mẹ Quê - Nhạc Phạm Duy - Trình bày: Phạm Ngọc Lân

Rồi cái ngày 04 tháng 04 năm 2000 ấy, ông nội không may qua đời, mệ nội buồn thương rồi đi theo ông sau 4 tháng ngày ông mất, năm 2000 là đại tang của gia đình nhà Nó. Khi ông mệ đi rồi, cây cối chết héo chết mòn, chẳng cây nào thèm ra trái nửa, khu vườn buồn thiu, chắc chúng chịu tang người đã gieo trồng.
.
Sài Gòn 28-04-2017
Đinh Thanh Hải
Hôm nay, đám giỗ ông nội ngày mồng 3 tháng 4 âm lịch